دکتر حسین احمدی:
ارمنستان هیچوقت برای ایران تهدید امنیتی نبوده
برای آذربایجان هویت سازی شد
سخنرانی دکتر حسین احمدی در سمینار «معادلات ژئوپلیتیک قفقاز و نقش آفرینان منطقه ای و فرا منطقه ای
۱۴ اسفندماه ۱۴۰۱
بنده بیش از ۲۰۰۰ سند از روسیه و ایران تهیه کرده ام، که یک سومش به زبان روسی و مابقی به زبان فارسی است، این اسناد نشان می دهند که در دوران استالین ۱۹۳۷، برای آذربایجان هویت سازی شده است. تمام اصطلاحاتی که ما تحت عنوان، «آذربایجان شمالی و جنوبی»، «فارس ها به ترک ها ظلم کردند» « فارس ها به دیگران ظلم کردند» را در ایران بکار می بریم، ادبیاتی است که در داخل ایران تولید می شود و همش محصول ۱۹۳۷ و پس از آن می باشد.اگر محققین مستقلی در باکو وجود داشته باشند می توانند به «انیتستو نسخ خطی محمد فضولی» رجوع کنند و ببینند که برخی از این اسناد در آن جا نگه داری می شود و ببینند که آیا قبل از ۱۹۳۷ یک سند، یک مدرک، و یک کتاب راجع به اینکه شوشی، شوشا یا تقی، تاقی باشد وجود دارد ؟
پس معلوم می شود که برای آذربایجان هویت سازی شده است. موقعی که استالین می گوید تاریخ قبل از سوسیالیزم ارزشی ندارد، هرچی بوده سیاه است و باید از نو نوشت یعنی هویت سازی و از نو نوشتن تاریخ برای آذربایجان و آذربایجانی ها.من کارشناس و دانشگاهی هستم. من سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بیان نمیکنم بلکه حرف و دغدغه خود را ابراز می نمایم. این دغدغه ممکن است که جاهایی تقابل و در جاهایی نیز تعامل داشته باشد ما به چیزی که فکر می کنیم ایران و منافع کشور است.من آذربایجان را اصلاً بازیگر نمی دانم. کشوری که فاقد مولفه های قدرت است بازیگر نیست. آذربایجان نه قلمرو،نه جمعیت، نه قدرت نظامی و نه قدرت اقتصادی دارد پس بازیگر نیست. بازیگری برای خودش یک ابتدا و انتهایی دارد.
۸ ماه قبل از جنگ ۲۰۲۰ قره باغ، شنود بیسیم های ما در سوریه نشان می داد که تکفیری ها در حال انتقال به آذربایجان هستند. ما نوشتیم و گفتیم و معلوم بود چه اتفاقی خواهد افتاد. سناریویی تعریف شده بود و داشت اتفاق می افتاد.شما اگر به تصرف سرزمین ها در قره باغ نگاه کنید متوجه می شوید که هدف از ابتدا اشغال قسمت های جنوبی یعنی مناطق هم مرز با ایران بود. عکس های یادگاری ای که الهام علی اف و همسرش تا برندا شیفر اسرائیلی در این مناطق گرفتند دلالت بر همین موضوع دارد. حتما که پیام را نباید از طریق سخن گفت. این پیام را باید جدی گرفت.اصرار الهام علی اف در دیدار با ابراهیم رئیسی که گفته بود ایران نباید در سیونیک کنسولگری دایر کند که البته با پاسخ سنگین رئیس جمهور ایران همراه شده بود دلالت بر پروسه عظیمی است که من ناچارم یک بخشی را توضیح دهم.
پان ترکیسم از ۱۷۰ سال قبل در این فکر بوده که جنوب ارمنستان و استان سیونیک را تصرف کند و شاه راه پان تورانی را محقق سازد. پان ترکیسم در راستای تحقق این شاهراه نخست کشتار ارمنیان در سال ۱۹۱۵ را برنامه ریزی کرد که در آن سال ها ارمنیان، در بالای دریاچه وان ساکن بودند و مانع محسوب می شدند. سپس به دنبال همانند سازی آمدند تا آذربایجان ایران را به باکو گره بزنند که عملیاتی نشد. بعد از این ما شاهد طرح گوبل بودیم، طرحی که می گفت جنوب ارمنستان را با قره باغ معاوضه کنیم.
موقعی که خط لوله باکو-جیحان-تفلیس، افتتاح می شد شما نقشه ای دیدید که سه رئیس جمهور ترکیه، گرجستان و آذربایجان به همراه رئیس بریتیش پترولیوم هم در کنار آن ایستاده بودند. در آن نقشه جنوب ارمنستان کلاً حذف شده و در راستای اتصال آذربایجان به نخجوان قرار گرفته بود. سپس توافق نامه نهم نوامبر را دیدیم که اطلاعات بنده دلالت بر این می کند که اصرار روس ها بر این بوده که در بند صلح نامه، بجای خطوط مواصلاتی کریدور ذکر بشه که نخست وزیر ارمنستان با آن مخالفت کرده است. بعدها اردوغان و پوتین به ایران آمدند که رهبر جمهوری اسلامی ایران به آن ها گفت راه چند هزار ساله باید باز بماند. شوروی که می دانست شاهراه پان ترکیسم اذیتش خواهد کرد، پان آذریسم را تعریف کرد، تعریف پان آذریسم جزء اون اسنادی است که در دوره استالین تعریف شد و در واقع می بایست دشمن پان ترکیسم محسوب می شد. ولی بعد از این که فروپاشی صورت گرفت آمدند و آشتی کردند و داستان عوض شد و شیب به سوی ایران سرازیر شد. ایران از نظر حوزه تمدنی آذربایجان (اران و شروان سابق) را اذیت می کرد. از این رو پان آذریسم را در تقابل با ایران قرار دادند که البته به ما هم ضرر رساند.با این که روس ها حرف اول و آخر را در منطقه میزنند، اما غربی ها نیز رضایت داشتند. فرانسه که همواره در تاریخ با ارمنیان همسو بوده در جنگ عکس العمل عملیاتی نداشت. سناریوی مدیریت جنگ در روسیه است که با مافع ترکیه در این زمینه گره خورده است. تاکید روسیه بر عنوان کریدور در بند ۹ توافق نامه نهم نوامبر ۲۰۲۰ که فعلا تحت عنوان خطوط موصلاتی نام برده می شود دال بر این واقعیت است.باکو و ترکیه در سال ۱۹۹۴، قراردادی با یکدیگر منعقد کرده اند که به ترکیه اجازه داد در صورت تهدید خارجی و بدون اذن باکو در نخجوان نیرو مستقر نماید. این تهدید خارجی یا ارمنستان و یا ایران است. در حال حاضر که ارمنستان قدرت نظامی ای ندارد از این رو فقط ایران می ماند.تجاوز سپتامبر گذشته آذربایجان به منطقه جرموک ارمنستان که در شمال استان سیونیک واقع شده و بهترین نقطه جهت اتصال با نخجوان است به این خاطر بود که در حال حاضر برای ایران حساسیت ایجاد نشود. در این تجاوز آذربایجانی ها ۷/۵ کیلومتر در خاک ارمنستان پیشروی کردند. ۱۸/۵ کیلومتر باقی مانده بود که به نخجوان متصل شوند.
در آن زمان همه شواهد دلالت بر این موضوع داشت که ترکیه آماده شده بود از طرف نخجوان پیشروی کرده و خاک ارمنستان را تصرف نماید. این تجاوز بین المللی است که غربی ها و حتی روس ها و قدرت های منطقه ای و بین المللی در مقابل آن سکوت کردند و نادیده گرفتند.از طرف دیگر زمانی که آذربایجان به ارمنستان تجاوز می کرد روس ها ایستگاه های بازرسی و مراکز صلح بانی را تخلیه کردند و راه را برای پیشروی آذربایجانی ها باز کردند. از ارمنستان با وجود این که عضو سازمان پیمان امنیت دست جمعی بود حمایتی نشد. همه این موارد نشان می دهد که پشت صحنه خبرهایی است و روسیه نقش پررنگی در آن ایفا می کند.روس ها دچار خطاهای محاسباتی جدی ای شده اند. روس ها اجازه دادند تا از بستر دریاچه کاسپین خط لوله عبور کند بعد اعتراف کردند که اشتباه کرده ایم، سپس انگلیسی ها نخست استخراج معادن ارمنستان را در اختیار گرفتند و در آذربایجان نیز استخراج نفت را از طریق بریتیش پترولیوم کنترل کردند. از این رو است که ما نباید تصور کنیم که روس ها هرگز اشتباه نمی کنند.
برگردیم حال به منافع ملی جمهوری اسلامی ایران
آذربایجان مانند ارمنستان یکی دیگر از همسایه ها است و ما نباید منافع ملی خود را فقط با یکی از آن ها گره بزنیم. طی ۲۰ سال گذشته ۴ بار کلنگ افتتاح پل آستاراچاهی را زده ایم. این نشان می دهد که دارید بازی می کنید. در حالی که قراردادهای تجاری ترکیه و روسیه با آذربایجان میلیاردی است ایران بر اساس آمار گمرک باکو تنها ۳۰۰ میلیون دلار رابطه تجاری دارد.
نکته بعدی که می خواهم پیشنهاد نمایم این است که ایران باید استان آذربایجان شرقی را با ارمنستان گره بزند. از طرف دیگر ظرفیتی که محور بیله سوار و نخجوان دارد می تواند برای ایران مفید باشد که متاسفانه از آن هم استفاده بهینه نکرده ایم.اگر بخواهم به مسائل امنیتی اشاره کنم باید بگویم که ارمنستان در طول این ۳۱ سال هیچگاه برای ما تهدید نظامی نبوده ولی همین حالا که من با شما صحبت میکنم در ۵ نقطه از آذربایجان آلارم رادارهای رهگیر موشک های بالستیک دریافت می شود. در آذربایجان هم اکنون ۴۹۸ نظامی اسرائیلی حضور دارند که دو نفر از آنان سرلشگر اطلاعات ارتش اسرائیل هستند. بماند که بخشی از تروریست های هسته ای ما از اون طرف آمدند و ایران پاسپورتشان را مهر نزد. در تیر ۱۳۹۳، پهپاد اسرائیلی از آذربایجان وارد نطنز شد و دیدید چه اتفاقی افتاد. خویشتن داری ما هم باید یک ظرفیتی داشته باشد.
من فکر میکنم اگر زلزله ترکیه نبود ما حداکثر در انتهای بهار امسال جنگ داشتیم. ولی اگر آذربایجان بار دیگر از منطقه جرموک وارد ارمنستان شود و اگر ترکیه از طرف نخجوان پیشروی و استان سیونیک را تصرف کند آنوقت ارمنستان بشدت تضیعف شده و نابود خواهد شد. پیش بینی من این است که در ۱۴۰۲ یا حداکثر در ۱۴۰۳ جنگ بزرگی در پیش خواهد بود. از این رو لزوم هماهنگی بیشتر میان ارمنستان و ایران ضروری است و باید از شکل سمیناری خارج شده و وارد فضای عملیاتی گسترده تری گردد.
ارمنستان از دو طرف آذربایجان و ترکیه محاصره است و گرجستان هم رابطه خوبی با ارمنی ها ندارد. از این رو فقط ایران می ماند که با ارمنستان دارای تهدیدات مشترکی است. جمهوری اسلامی ایران این ظرفیت را دارد که مانع این اقدامات شود. اکنون این فرصت وجود دارد که ایران اجازه مستقر شدن سلفی ها و تکفیری ها را در منطقه ندهد. زیرا اگر فردا آذربایجان نیز عضو ناتو شد ایران باید با ناتو بجنگد.