اعلاميه مشترک متفقین در ۲۴ ماه مه ۱۹۱۵
اولين و مهمترين سند شناخت بين المللی نسل کشی ارمنيان
ترجمه : موسسه ترجمه و تحقیق هور
در ۲۴ ماه مه ۱۹۱۵ در پايتختهای کشورهای متفقين، پاريس، لندن و پتروگراد بيانيه مشترکی صادر می شود که توسط روسيه پيشنهاد و ارائه داده شده بود.
قبل از پيشنهاد و ارائه اين اطلاعيه «سرگئی سازونوف» وزير امور خارجه روسيه در تاريخ ۱۵ ماه آوريل ۱۹۱۵ اولين خبر کشتارجمعی ارمنيان را دريافت می کند و بر اساس همين خبرها تلگرام هايی را به سفرای کشورش در فرانسه و انگلستان ارسال می کند که در آن نوشته شده بود:
«خبرهای جديدی مبنی بر هرج و مرج در قسمت آسيايی ترکيه و کشتار ارمنيان توسط ترکها و کردها رسيده است، لذا لطفاً دولتهای فرانسه و انگلستان را در جريان قرار دهيد که آنان و ما با اطلاعيه ای مشترک تمام اعضای شورای وزيران ترکيه و همچنين همه مقامات نظامی و غير نظامی را مسئول قتل عام ارمنيان می شناسيم».
بنابراين، دولتهای متفقین در سال ۱۹۱۵ بيانيه ای مبنی بر شناخت و محکوميت نسل کشی ارمنيان صادر می کنند.
متن نهايی اين بيانيه به طور رسمی در آژانس تلگرافی پتروگراد منتشر ميشود.
«در طول ماه اخير در ارمنستان قتل عام ارامنه توسط ترکها و کردها به وقوع می پِيوندد و اين کشتارها با اجازه علنی مقامات عثمانی و حتی با حمايت مستقيم آنان اجرا می شود. در اواسط ماه آوريل ارمنيان در ارزروم، درجان، اگين، بيتليس، موش، ساسون، زيتون و کيليکيه تماما قتل عام شده اند.اهالی صدها روستا در نواحی وان و قسمت ارمنی نشين شهر وان توسط کردها محاصره شده اند و همزمان با اين اتفاقات دولت ترکيه در قسطنطنيه به زندانی و وارد کردن فشارهای بی سابقه ای بر ارمنيان بی سلاح مشغول است. به دنبال جنايات جديدی که ترکيه عليه بشريت و تمدن مرتکب ميشود، دولتهای فدرال روسيه، فرانسه و انگلستان موضوع را علنا به دولت ترکيه اعلام می دارند، که تمامی اعضای دولت ترکيه و مسئولان محلی که در انجام اين جنايات همکاری ميکنند، مسئول کشتار ارمنيان می باشند».(۱)
از ديدگاه حقوق بين المللی اِين بيانه از آن جهت قابل توجه است که قتل عام ارمنيان را «جنايتی عليه بشريت و تمدن» توصيف می کند و مسئولِيت اين جنايات را به عهده دولت ترکيه و تمامی مسئولين محلی آن دولت می گذارد. (۲ )
جالب توجه است که وزير امور خارجه روسيه «سر گئی سازونوف» به نمايندگان فرانسه و انگلستان پيشنهاد می کند تا در اين بيانيه مشترک «جنايت عليه مسيحيت و تمدن» درج گردد، اما وزير امور خارجه فرانسه اين پيشنهاد را رد می کند، زيرا ترس اين وجود داشت که آن توهينی باشد به همه مسلمانانی که در مستعمرات انگلستان و فرانسه تحت سلطه آنان بودند، لذا «تئوفيل دلکاسه» پيشنهاد می کند تا در اين اطلاعيه «جنايت برعليه بشريت و تمدن» ذکر شوند که مورد قبول واقع گرديده و در متن بيانيه مشترک نيز همان جمله پيشنهادی وزير امور خارجه فرانسه درج می شود. (۳ )
قبل از تصويب کنوانسيون نسل کشی سازمان ملل، کميسيون سازمان ملل متحد در مورد جنايات جنگی،در۲۸ ماه مه ۱۹۴۸، بيانيه صادر شده در تاريخ ۲۴ ماه مه ۱۹۱۵ توسط متفقین در باره کشتار جمعی ارامنه را که «جنايت بر عليه بشريت و تمدن» توصيف کرده بود را با جناياتی که در دادگاه های بين المللی در دادگاه نورنبرگ توصيف شده است همسان خوانده و از نظر حقوق بين الملل عمل غير انسانی بر عليه افراد خود يعنی، قتل عام می داند.(۴ )
بيانيه ۲۴ ماه مه ۱۹۱۵ از نظر کاربرد روابط بين الملل و حقوق بين الملل دارای اهميتی استثايی است. بر اساس همِين بيانيه است که پس از پايان جنگ جهانی اول جنايتکاران ترکهای جوان تحت پيگرد قانونی قرار گرفته و تعدادی از آنان نيز دستگير شدند و در مقابل دادگاه قرار گرفتند.
*ياد آور شويم که سردمداران اصلی برنامه ريزی و اجرای نسل کشی ارمنيان، کشور را ترک کرده و به نقاط ديگر دنيا فرار کردند و بعدها توسط دادخواهان ارمنی به سزای اعمال خود رسيدند. آنها نه تنها در قبال دادگاه به عنوان جنايتکاران جنگی قرار نگرفته و طبق حقوق بين الملل مجازات نشدند بلکه توسط جمهوری ترکيه،قهرمانان ملی اعلام شدند.*
۱/ ماروکيان آ. مشکلات و توجيهات تاريخی برای غلبه بر عواقب مربوط به نسل کشی ارمنيان ( ايروان-موسسه تاريخ ۲۰۱۴ ) ۸۲-۸۱ ، همچنين به روند شناخت بين المللی نسل کشی ارمنيان مراجعه کنيد: تاريخ ارمنی، جلد چهارم، کتاب دوم ۵۴۲-۵۳۱
۲/ ماروکيان آ، مشکلات غلبه بر عواقب مربوط به نسل کشی ارمنيان و توجيهات تاريخی و حقوقی ، ۸۲ .
۳/ بوغوسيان نارک، “ارتباط و تجلی جنايات عليه بشريت و نسل کشی، در نمونه قتل عام ارمنيان”، ژورنال نسل کشی ۶، شماره ۲، ۹۶، (۲۰۱۸ ).
۴/ماروکيان آ، مشکلات غلبه بر موانع مربوط به نسل کشی ارمنيان و توجيهات تاريخی – حقوقی ۸۴ .
۲۰۲۰/۰۵/۲۴
منبع:
Genocide-museum.am
