برنامه های یادبود نسل کشی ارمنیان در استانبول افزایش قدرت افکار عمومی در ترکیه
گریکور قضاریان؛کارشناس ترکیه
چند سالی است که در شهرهای بزرگ ترکیه از قبیل ازمیر، انکارا و استانبول مراسمهایی برای گرامیداشت قربانیان نسل کشی ارمنیان برگزار می شود.
این مراسمها توسط روشنفکران فعالان مدنی و مدافعان حقوق بشر همانند سازمان حقوق بشر ترکیه (IHD)، جمعیت مدافعان حقوق بشر (Durde) و حزب جمهوریخواه خلقها (HDP) برگزار می گردد.
افزایش این برنامه های گرامیداشت مانند برگزاری سمینارها در دانشگاههای ترکیه، برپایی نمایشگاههای عکس و نمایش فیلم، راهپیمایی و گردهماییهای اعتراضی و دادخواهی و افزایش شمار شرکت کنندگان در این مراسمها نشان از افزایش قدرت افکار عمومی در ترکیه دارد.
درصدی از جامعه ترکیه متاسفانه به واسطه سیاستهای تحریف آمیز و انکارگرایانه دولتهای گذشته ترکیه، درباره تاریخ کشورشان در زمان عثمانی و فجایعی که امپراتوری عثمانی نسبت به قومیتهای دیگر رو داشته اند. اطلاع چندانی ندارند، دهها سال استفاده از واژه نسل کشی در ترکیه ممنوع بود و روشنفکران و نویسندگانی که به گونه ای در مورد نسل کشی ارمنیان لب به سخن می گشودند، بازداشت محاکمه و زندانی می شدند.
درصد دیگری از جامعه ترکیه نیز نسل کشی ارمنیان در زمان عثمانی را نیز نمی پذیرند و انکار نمی کنند، این درصد از جامعه شاید ملی گرایان افراطی یا گرایشات پان تورانیستی هستند و شاید هم قشری هستند که تحت تاثیر سیاست تحریف و دروغ و تبلیغات انکار گرایانه دولتها بوده اند.
درصدی نیز هستند که در جامعه ترکیه واقع نسل کشی ارمنیان را می پذیرند و بر این باور هستند که این جنایت هولناک را باید پذیرفت، شناخت از ارمنیان عذرخواهی کرد و جبران خسارت انجام داد.
خوشبختانه، به مدد روشنفکران، نویسندگان، روزنامه نگاران، فعالان مدنی و طرفداران حقوق بشر در ترکیه، درصد این افراد رو به افزایش است، آنها بر این باورند که: «… اگر ترکیه ای می خواهیم که در آن دموکراسی و عدالت برقرار باشد، اگر خواهان جامعه ای عاری از نفرت پراکنی و تبعیض نژادی هستیم. بایستی با گذشته و تاریخ خود مواجه شویم، اشتباهات گذشته را بپذیریم، برگهای سیاه تاریخ کشور ترکیه را روشن نمائیم و این است ضرورت داشتن وجدان بیدار بشری…».
قدرت افکار عمومی در ترکیه روبه افزایش است بطوری که رئیس جمهور رجب طیف اردغان نیز امسال در ارتباط با نسل کشی ارمنیان در دوران عثمانی با ارمنیان ابراز همدردی کرد ولی تنها در این حد.
دولتمردان ترکیه سالیان متمادی واقعه نسل کشی ارمنیان را انکار و تکذیب می کردند ولی امروزه دیگر تحریف، انکار و تکذیب این صفحه تاریک و تاریخ کشور امکان پذیر نیست.
مراسم یادبود نسل کشی ارمنیان در استانبول
در روز جمعه، ۲۱ آوریل، اول اردیبهشت فعالان حقوق بشر ترکیه و هیئت برگزار کننده مراسم یادبون نسل شکی در هتل هیل Hillدر استانبول نشست خبری برگزاری کردن که د رآن اکثر روزنامه و دیگر رسانه های مطرح ترکیه نیز حضور داشتند. هدف از برگزاری این نشست اطلاع رسانی در مورد مراسم و برنامه های گرامیداشت روز ۲۴ آوریل ۴ اردیبهشت بود به منظور اینکه رسانه های ترکیه به نحو شایسته ای این مراسمها را پوشش دهند.
شعار اصلی در این نشست خبری که در نقاط مختلف سالن نیز به چشم می خورد عبارت «رو در رو و برای ۱۰۲ سال» سخنگویان این نشست اعلام کردند که بایستی ما با گذشته خود رو در رو شویم، تا نسل کشی ارمنیان را نشناسیم نمی تواین دموکراسی را درکشور ترکیه برقرار کنیم… ما باید بدانیم که جنایت مرتکب شدیم و مسئولیت این جنایات را بپذیریم…».
روز ۲۳ آوریل یکشنبه ۳ اردیبهشت مراسم یادبودی در استانبول در یکی از دفاتر حزب جمهوریخواه خلقها برگزار شد. این مراسم برای سال دوم بودکه برگزار شد. در این مراسم از سوی سخنران مطالبی در مورد نسل کشی ارمنیان ایراد شدو بر این نکته نیز تاکید شد که امروزه نیز نسل کشی به گونه ای دیگر ادامه دارد و آن نسل کشی فرهنگی است، تعویض نامهای خیابانهای محلات ارمنی نشین، نامگذاری یک مدرسه به نام طلعت پاشا که از عاملان اصلی نسل کشی ارمنیان است و زدودن اسامی ارمنی از برخی مناطق گواه ادامه نسل کشی است.
در روز ۲۴ آوریل ۴ اردیبهشت سه برنامه برای گردامیداشت قربانیان نسل کشی ارمنیان در استانبول برگزار شد.
ساعت ۱۲ ظهر گردهمایی اعتراض آمیز در میدان سلطان احمد جلوی ساختمان موزه اسلامی به همت فعالان حقوق بشری چند سالی است که این مکان برای گرامیداشت قربانیان نسل کشی انتخاب می شود ولی چرا؟
کشتار ارمنیان در زمان عثمانی یکروزه و یکشنبه انجام نگرفت، فرآیندی بود که دهها سال انجام می گرفت. ولی روز ۲۴ آوریل ۱۹۱۵، را شاید بتوان نقطه اوج و نماد این نسل کشی دانست شب ۲۳ آوریل بود که جلادان عثمانی نمای روشنفکران، نویسندگان و فعالان سیاسی ارمنی را با برنامه ریزی قبلی بازداشت کردند. آنها را به مکانی انتقال دادند (همان ساختمانی که امروزه به عنوان همدردی همه ساله در این مکان با برپائی گردهمایی اعتراض آمیز خواهان شناسایی نسل کشی ارمنیان از سوی دولت ترکیه، عذرخواهی و جبران خسارت هستند.
در روز ۲۴ آوریل مراسم یادبودی نیز برای گرامیداشت یاد و خاطره سرباز ارمنی، سواک بالکچیان برسر مزار این شهید برگزار می شود. سواک سرباز ارمنی بود که توسط یک سرباز ترک در پادگان در سال ۲۰۱۱ به قتل رسید.
روشنفکران جامعه ترک، گرامیداشت یاد سواک و این قتل را نمادی می دانند که نسل کشی و نفرت پراکنی در ترکیه ادامه دارد.
و اما مجوز روز ۲۴ آوریل هر ساله شاهد راهپیمایی اعتراض آمیز و دادخواهانه در قلب استانبول در میدان تکسیم هستیم. امسال نیز در طول خیابان استقلال و به طرف میدان تکسیم این راهپیمایی با شکوه تر از سالیان گذشته انجام شد که بالغ بر ده هزار نفر در آن شرکت داشتند که رقمی به مراتب بالاتر از سالیان گذشته است.
لازم به ذکر است که مراسم یادبود نسل کشی ارمنیان در طی این سالها، توسط فعالان حقوق بشری ترکیه و نه ارمنیان این کشور، برگزار می شود.
