به این اعمال نسل کشی می گویند آقای نخست وزیر

نویسنده:تانر آکچام

تالیف و ترجمه :ایساک یونانسیان

تانر آکچام، یکی از نخستین روشنفکران و جامعه‌شناسان ترکیه است که از دولت آن کشور خواسته نسل‌کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵م را به رسمیت بشناسد. وی در سال ۲۰۱۰ م کتابی تحت عنوان “اقدام شرم آور” منتشر کرد که در این کتاب به تفصیل شرح می‌دهد که از چه منابعی برای پژوهش تاریخی خود استفاده کرده است. منابع به دست آمده از آرشیوهای عثمانی، منابع موجود در آلمان و اتریش و گزارش‌های مأموران کنسولی و میسیونرهای آمریکایی. او از کنار هم نهادن این مدارک به این نتیجه می‌رسد که تبعید و کشتار ارامنه برنامه‌ای از پیش اندیشیده شده و متمرکز بوده است و می توان بر این اقدام واژه نسل کشی را اطلاق کرد.

وی اخیرا طی یک نامه سرگشاده به رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه که سایت خبری طرف ترکیه آن را منتشر کرده و حاوی شواهد، مستندات و تلگراف های طلعت پاشا وزیر داخله ترکیه عثمانی است اصرار دارد که نمی توان واژه ای غیر از نسل کشی بر اعمال وحشیانه ،تبعید ها و کشتارهای برنامه ریزی شده دولت ترکهای جوان بکار برد.

متن نامه به شرح ذیل است:

آقای اردوغان نخست وزیر محترم :

طلعت پاشا وزیر امور داخلی ترکیه عثمانی در تاریخ ۷ اکتبر سال ۱۹۱۶م طی تلگرافی به جمال پاشا وزیر کشور توضیح می دهد که چرا اموال و دارایی های ارمنیان ساکن ترکیه را غارت و ظبط کرده اند، او در این تلگراف به صراحت می گوید: هدف نابودی کامل ارمنیان و آثار بجا مانده در مناطق ارمنی نشین ترکیه بوده است.حال آقای اردوغان شما در این خصوص چه می گویید؟

آقای نخست وزیر این نامه را از این جهت به شما می نویسم زیرا که شما بارها منکر نسل کشی ارمنیان شده و به کرات این جملات را تکرار کرده اید، “ملت من مرتکب نسل کشی نشده” و “در تاریخ مسلمانان نسل کشی معنایی ندارد”.

هنگامی که با دقت به این جملات می اندیشم ناخوداگاه پرسش هایی در ذهن من خطور می کند که پاسخی برای آنها نمی یابم، امیدوارم جناب نخست وزیر پاسخهایی برای این ابهامات داشته باشند. اشتباه متوجه نشوید هدف من به چالش کشیدن و بحث و جدل نیست بلکه سعی دارم شبهاتی که در خصوص اسناد و مدارک بجا مانده از حکومت عثمانی وجود دارد و شما و دیگر دوستان ما منکر آن هستند مرتفع سازم .

ابهامات من در خصوص متون تلگراف هایی است که طلعت پاشا وزیر امور داخلی ترکیه عثمانی در زمان صدارتش نگاشته است.

اولین تلگراف مربوط به ۲۹ آگوست سال ۱۹۱۵م است که وی به آنکارا فرستاده است،در این تلگراف طلعت پاشا می گوید:

“مسئله ارمنی در ولایت های جنوبی کاملا مرتفع شده و بیش از این صلاح نمی دانم با اعمال وحشیانه و بی جا وجه ملت و دولت ترکهای جوان خدشه دار شود”.

متن تلگراف کاملا واضح و روشن است و بر این موضوع صحت می گذارد که تا قبل از تاریخ ۲۹ آگوست سال ۱۹۱۵ م اعمال بی جا، وحشیانه و کشتار انجام گرفته و مسئله ارمنی خاتمه یافته است در نتیجه نیازی به ادامه اعمال اشاره شده از سوی دولت ترکهای جوان وجود ندارد.

آقای نخست وزیر پرسشم بسیار واضح و روشن است ،چرا طلعت پاشا بعنوان وزیر امور داخلی ترکیه عثمانی بین واژه اعمال بی جا و اعمال بجا فرق می گذارد؟ کدام است معنی اعمال بی جا؟ و کدام است معنی اعمال بجا؟ و چه کسانی مجری اعمال بی جا و اعمال بجا هستند؟ اگر دولتی نیست که از همان ملت برخاسته و شما در مورد آن سخن می گویید، پس چه کسانی مجری آن اعمال وحشیانه می باشند؟ درک و فهم این موضوع بسیار ساده است زیرا یک وزیر و یک مقام عالی رتبه عثمانی می گویدکه اعمال وحشیانه صورت گرفته و دیگر لازم نیست ادامه یابد. و اصولا آیا شما می دانید چه اعمال بی جایی بر علیه ارمنیان در حل مسئله ارمنی اتفاق افتاد؟

از این موضوع گذشته ابهام دیگر مربوط به حل مسئله ارمنی است؟ این چه مسئله ای بوده که نیاز به حل آن بوده و اصولا چرا دولتمردان ترکیه یقین داشته اند که این مسئله بصورت تمام و کمال حل و فصل شده است؟

برای پاسخ به این سوال اجازه دهید به متن دو تلگراف دیگر طلعت پاشا رجوع کنیم. اولین تلگراف به تاریخ ۲۹ آگوست سال ۱۹۱۵م است که به تمام ایالت های عثمانی مخابره شده و متن آن به شرح ذیل است:

“پس از کشتار و کوچ اجباری ارمنیان به نقاط از پیش تعیین شده و حل مسئله ارمنی، دولت اصرار دارد در سال جدید موانع جدی در راه تجدید قوا و ساماندهی ارمنیان ایجاد شده تا از اقدامات ملی گرایانه ارمنی و فریاد داد خواهی آنان علیه دولت جلوگیری و مانع از تشکیل دولت و کشور ارمنستان شود”.

آقای اردوغان در خصوص این تلگراف این پرسش را مطرح می کنم و خواهان پاسخگویی شما هستم چرا دولت عثمانی اصرار بر عدم ساماندهی،تجدید قوا و تشکیل دولت ارمنستان و مانع از فریاد عدالت خواهی ارمنیان داشته؟ مگر غیر از این بوده که دولت بر اعمال وحشیانه خود واقف بوده و ترس از این موضوع داشته است،مگر می شود ۵/۱ تا دو میلیون ارمنی را از خانه و کاشانه خود بیرون رانده ،پیاده در گرمای سوزان تابستان بسوی صحراهای سوریه فرستاد و آنوقت انتظار داشت ارمنیان فریاد داد خواهی سر ندهند؟

حال بیایید به تلگرافی رجوع کنیم که باز از سوی طلعت پاشا نوشته و مخابره شده است این سند مربوط به طریقه اسکان ارمنیان تبعیدی در شهرهای سوریه خصوصا حلب می باشدکه در کتاب خاطرات نعیم بیگ سفیر عثمانی در سوریه آورده شده است. متن این تلگراف به شرح زیر است:

“تبعید افراد مشهور و متفکر ارمنی برای آینده ترکیه الزامی است جدا از این موضوع که کجا ساکن خواهند شد مهم اینست که هر روز تعداد این افراد کاسته می شود و عرق ملی گرایانه در آنها از بین می رود”.

آقای اردوغان پاسخ پرسش قبلی ما در متن این تلگراف نهفته است.این تلگراف نشان می دهد، که برای جلوگیری از ساماندهی و تشکیل دولت ارمنستان و فریاد داد خواهی ارمنیان می بایست جمعیت آنها کاهش یابد. این تلگراف که تکمیل کننده تلگراف های بعدی است بیانگر این موضوع است که هدف و سیاست دولتمردان عثمانی، پایین نگه داشتن جمعیت ارمنیان در نقاط همجوار ترکیه بوده است، بطوریکه آمارهای عثمانی نشان می دهد جمعیت ارمنیان تبعیدی در مناطق مسلمان نشین اطراف ترکیه خصوصا در شهرهای حلب و درزور سوریه، در آن زمان کمتر از ۱۰ درصد جمعیت مسلمان آن شهرها بوده است.

حال بیایید با هم یکی دیگر از تلگراف های طلعت پاشا را که برای ایالت های عثمانی فرستاده شده است مرور کنیم.

“با توجه به مشاهدات و گزارشات دریافتی در خصوص ارمنیان و جمعیت آنها مناطقی که از قبل برای تبعید و اسکان ارمنیان مشخص شده بود، دچار تغییراتی شده است .لذا مناطق زیر برای تبعید و اسکان ارمنیان در نظر گرفته شده است”.

۱-شهر کرکوک و قسمت های شمالی و جنوبی ایالت موصل در عراق و شهرها و روستاهایی در داخل ایران که ۸۰ کیلومتر از مرز ترکیه فاصله دارند
۲-منطقه درزور در سوریه که در فاصله ۲۵ کیلومتری از شهر دیاربکر و مرز ترکیه قرار دارد ،مناطق و شهرهای دور دست از رودخانه خاربور در مرز سوریه و عراق
۳-روستاهای مناطق شمالی ایالت حلب در سوریه

در انتها لازم به تذکر است که در هر منطقه جمعیت ارمنیان می بایست کمتر از ۱۰ درصد جمعیت مسلمانان آن منطقه باشد.

از اینروست که هر هفته مقامات عثمانی آمار مربوط به جمعیت ارمنیان تبعیدی را استعلام می کردند و در بهار سال ۱۹۱۶م جهت انجام سرشماری تک تک ارمنیان، لایحه بودجه جدیدی به مجلس ترکیه ارسال می شود اما این لایحه بودجه از سوی مجلس رد و بودجه مورد نظر از منبعی نامعلوم تامین و ارسال می شود. لازم بذکر است سرشماری ارمنیان بازمانده و تبعیدی به مناطق همجوار ترکیه بصورت محرمانه انجام گرفته است .حال پرسش من از شما آقای نخست وزیر اینست که شما در مورد دولتی که برای سرشماری شهروندان خود از منابع نامعلوم و بصورت محرمانه بودجه تهیه می کند چگونه می اندیشید؟ هدف آنها از این سرشماری چه بوده است؟

من اینگونه توضیح می دهم ، مناطقی که آن زمان برای تبعید و اسکان ارمنیان تعیین شده بود دارای دو میلیون نفر جمعیت مسلمان بوده است و با نگاه به ادعاهای دولتمردان عثمانی و شما و با یک حساب ساده می توان نتیجه گرفت امکان اینکه بتوان جمعیت ۱/۵ میلیون نفری ارمنیان را در این جمعیت جا داد و جمعیت آنان را زیر ۱۰ درصد جمعیت مسلمانان نگاه داشت غیر ممکن بوده است، یافتن پاسخ دشوار نیست، آقای نخست وزیر می بایست تعداد زیادی از آنها کشته شوند.

آری ارمنیان در سال ۱۹۱۶م توسط مکانیزمی نابود شدند که قبل از آن در داخل ترکیه آغاز و تا تابستان همان سال در منطقه درزور سوریه ادامه داشته است.دولتمردان عثمانی برای جلوگیری از ساماندهی و فریاد داد خواهی ارمنیان علاوه بر کشتار انسانی به کشتار فرهنگی نیز روی آورده اند، آنها تمامی آثار تاریخی و فرهنگی متعلق به ارمنیان را نابود کردند. آقای اردوغان تکرار می کنم نابودی آثار فرهنگی و تاریخی یک ملت. این را نه تنها من می گویم بلکه طلعت پاشا نیز اذعان داشته است.وی در تلگرافی که در تاریخ ۷ اکتبر سال ۱۹۱۶م به جمال پاشا نوشته توضیح می دهد که چگونه تمامی آثار تاریخی ،فرهنگی ،کتابها و اسناد و مدارک کلیسای شهر سیس (از شهرهای باستانی پادشاهی ارمنی کیلیکیه) را نابود ساخته اند. هدف، نابودی کامل این منطقه باستانی از آثار تاریخی و فرهنگی ارمنیان بوده است. زیرا این شهر از شهرهای باستانی امپراطوری ارمنستان می باشد و ارمنیان اعتقاد داشتند تاریخ کاملی از ملت ارمنی در این شهر نهفته است؛و طلعت پاشا در تلگراف خود از اتمام تبعید و کشتار تمامی ساکنین ارمنی این شهر سخن می گوید و دستور می دهد کلیه میراث باقی مانده تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ارمنیان نابود شود.

در انتها یقین دارم جناب آقای نخست وزیر نمی دانند که جامعه جهانی و سازمان ملل متحد از سال ۱۹۴۸م این اعمال را نسل کشی می دانند. آقای اردوغان اگر ملت و دولتهای قبلی ما این اعمال را انجام نداده اند پس چه کسانی انجام داده اند؟ آقای اردوغان به این اعمال نسل کشی می گویند.