«ترکیه نو» جای ترسناکی است
شبنم کرور فنجانچی
ترجمه: آرسن نظریان
اسلامبول – روزنامه زمان امروز: در ١۵ سپتامبر جاری، جایزه بین المللی هراند دینک، به خاطر فعالیت پرفسور فنجانچی در رابطه با «مادران شنبه»، گروهی از مادران ترک که فرزندانشان در مدت بازداشت توسط مراجع دولتی ناپدید شده اند، به وی اعطا گردید.
به گفته شبنم کرور فنجانچی، رئیس سازمان حقوق بشر ترکیه، «ترکیه نو»، وعده ای که غالبا توسط حزب حاکم توسعه و عدالت تکرار می شود، در واقع جای ترسناکی است که تجاوز به حقوق و تهدید مخالفان امری عادی تلقی می شود. فنجانچی طی مصاحبه ای با روزنامه زمان امروز Today’s Zaman نظرش را درباره شعار «ترکیه نو» ابراز داشت. «ترکیه نو مکان مخوفی است که علایم آن را از حالا می بینیم: تجاوز به حقوق و تهدیدهای تازه از جانب دولت جدید، ترکیه نو یعنی هو کردن مردم هنگام شنیدن نام مادری که فرزندش را از دست داده است».
رئیس سازمان حقوق بشر ترکیه در واقع به سخنرانی رئیس جمهور اردوغان اشاره می کرد که طی آن هنگام ذکر نام گولسوم الوان، مادری که پسر ١۵ ساله اش، برکین، را از دست داده بود، جمعیت شروع به هو کردن وی نمود. طی تظاهرات اعتراضی پارک غازی اسلامبول در سال گذشته، برکین بر اثر گلوله گاز اشک آوری که به سمت وی شلیک شد، به حالت اغما فرو رفت و پس از یک ماه بستری شدن در بیمارستان فوت کرد. برکین برای خرید نان از خانه بیرون رفته بود.
در پاسخ به سئوالی درباره احساس وی از دریافت جایزه دینک، فنجانچی اظهار داشت: «واقعا مرا سرافراز کردند، من خود را برای این جایزه کوچک می دانم، زیرا این جایزه قبلا به مادران شنبه اعطا شده است. آنها هستند که درد از دست دادن فرزند را تحمل می کنند. فکرش را بکنید، اگر برادر شهید ما، هراند دینک امروز اینجا بود، چه می کرد. آن روز احساسات سختی را تجربه کردم».
شبنم، همچنین نظراتش را درباره آینده محاکمات هراند دینک اظهار داشت. دینک، مدیر و سردبیر نشریه ارمنی- ترکی آگوس، در ژانویه ٢٠٠٧ در خارج از دفتر نشریه در اسلامبول توسط یک نوجوان افراطی ترک به قتل رسید.
فنجانچی: «تصور نمی کنم که اسرار قتل در این زمان فاش شود. اینطور به نظر می آید که محاکمه فعلی هم یکی از محاکمات متعددی است که یکی بعد از دیگری برای سرپوش گذاشتن به یافته های قبلی برگزار می شود. مسیر محاکمه و موضع دولت در این رابطه این را به روشنی نشان می دهد. از واقعیت آزاد کردن جمال تمیزوز می توان تصوری از آینده این محاکمه را به دست آورد».
شبنم به آزادی سرهنگ جمال تمیزوز در ١٢ سپتامبر جاری اشاره می کرد. این سرهنگ بدنام که به خاطر نقشش در مرگ ده ها نفر در چاه های اسید در دهه نود به «سرهنگ چاه های مرگ» مشهور شده است، اخیرا توسط دیوان عالی آزاد شد. محاکمه وی زمانی آغاز شد که ماموران تحقیق در چاه های منطقه چیزره در استان سیرناک استخوان هایی را کشف کردند. استخوان ها بقایای اجساد کسانی تصور می شد که به دست ساختار غیرقانونی که موسس آن تمیزوز بود، کشته شده بودند.
شبنم، همین طور اظهار داشت که امیدی ندارد که دولت فعلی اقدامی در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ترکیه انجام دهد، زیرا «ما می دانیم که آنها [دولت] عاملین اصلی تجاوز به حقوق شهروندان هستند».
فنجانچی اضافه کرد که فعالین حقوق بشر و عناصر دموکرات باید حداکثر مساعی خود را برای تغییر اوضاع به کار بندند. به گفته وی: «مدت های بازداشت متهمین کوتاه تر شده است، به این دلیل که مردم آن را خواستند. این تحول نتیجه تلاش و مبارزه برای حقوق بشر بود. ما باید به وارد آوردن فشار به دولت و حکومت ادامه بدهیم. البته، باید گاه به گاه انتظار تحول نامطلوب هم داشته باشیم، احتمال یاس و سرخوردگی نیز هست، اما نباید از اعتراض به کمبودها و کاستی ها دست برداریم».
شبنم فنجانچی که خود پزشک است، زندگی حرفه ای خود را وقف مبارزه علیه شکنجه در ترکیه کرده است. از سال ٢٠٠٩، ریاست سازمان حقوق بشر ترکیه را به عهده دارد. در سال های دهه ١٩٩٠ که شکنجه در ترکیه رایج بود، مقالاتی در زمینه اخلاق حرفه ای پزشکی و گزارش های مستندی از اعمال شکنجه تهیه و منتشر می کرد. به همین جهت مورد آزار و اذیت ماموران و مراجع حکومتی بود. درحال حاضر فنجانچی استاد و مشاور در زمینه رساله های تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس در بخش پزشکی قانونی دانشگاه اسلامبول است و همین طور به تدریس حقوق در دانشگاه گالاتاسرای اشتغال دارد.
جایزه بین المللی هراند دینک هرسال توسط بنیاد بین المللی هراند دینک در روز تولد دینک اعطا می شود.