چرا ترکیه از دیاسپورای ارمنی می ترسد؟
نویسنده: ژیلبرت آقاجانیان
هفته گذشته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در یک گفتگوی زنده تلویزیونی با شبکه تی آر تی آن کشور شرکت کرده و به سئوالاتی در زمینه سیاست خارجی ترکیه پاسخ داد.یکی از سئوالات مطرح شده تاثیر دیاسپورای ارمنی و مسئله نسل کشی ارمنیان بود.
وی با اشاره به ادعاهای ارامنه در خصوص مسئله نسل کشی گفت:
“دیاسپورای ارمنی در تلاش است تا این ادعاها را در فضایی تنش آمیز به پیش ببرد ولی ما مجبور نیستیم به خاطرسفارش برخیها، ادعای به اصطلاح نسل کشی ارامنه را بپذیریم.”
حال علت ترس ترکیه از دیاسپورای ارمنی در چیست و چرا اردوغان دیاسپورای ارامنه را ارمنیان افراطی می خواند؟
دیاسپورا یا (جماعت ارمنیان پراکنده) متشکل از گروههای مهاجری است که با هویت و نژاد مشترک و به دلایل مختلف مجبور به ترک سرزمین اصلی خود بوده و در سرزمینهای مختلف پراکنده شده اند. اولین دیاسپورای ارمنی قبل از نسل کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ در کشورهای مختلف تشکیل شده است. ارمنیان که مورد ظلم و ستم حکام عثمانی قرار گرفته بودند در سالهای ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۳ در زمان سلطان عبدالحمید دوم و کشتارهایی که صورت گرفت مجبور به ترک موطن آبا و اجدادی خود شدند و به کشورهای همسایه یا دورتر از آن مهاجرت کردند.بعدها بزرگترین دیاسپورا طی نسل کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ در کشورهای همجوار ترکیه مانند سوریه،ایران،لبنان،عراق و تعداد بسیاری نیز به کشورهای اروپایی نظیر فرانسه پناه آوردند.
دیاسپورای ارمنی که جمعیتی حدود ۱۰ میلیون نفر را شامل می شود ،قدمتی بیش از یکصد سال داشته و در حال حاضر یکی از قدرتمندترین دیاسپوراهای فعال در جهان محسوب میشود که مهم ترین نمود سیاسی آن را باید تأسیس لابی های ارمنی در برخی از کشورهای اروپایی، آمریکایی و آسیایی دانست.دیاسپورای ارمنی با آگاهی کامل و با وجود ظرفیت انسانی قابل توجه در کشورهای مختلف جهان سعی دارد با تحت تأثیر قرار دادن سیاست خارجی کشورهای هدف و همچنین ارمنستان، از این ظرفیت برای دسترسی به آرمان های سیاسی- هویتی استفاده نماید. به اعتقاد کارشناسان مسائل سیاسی، اتحاد و انسجام ارمنی های خارج از ارمنستان مهم ترین عامل موفقیت دیاسپورای ارمنی در کشورهای هدف محسوب میشود و در این زمینه تلاش برای شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان از سوی جامعه بین المللی نقش مهمی در هم گرایی ارامنه بازی می کند.
به طور مثال دیاسپورای ارمنی در چند دهه اخیر کاملاً در سیاست داخلی و خارجی فرانسه نقش آفرین بوده و طبق نظر اکثر کارشناسان اروپایی این نفوذ سیاسی را می توان به هنگام انتخابات سرتاسری بین احزاب رقیب مشاهده نمود که این امر باعث شکل گیری نوعی تعامل متقابل بین ارمنستان و ارمنیان و فرانسویها شده است
نقش دیاسپورای ارمنی در قبال جنگ آرتساخ (قراباغ) و جمع آوری سالانه پول برای بازسازی آرتساخ،از دیگر اقداماتی است که دیاسپورای ارمنی ساکن در کشورهایی چون آمریکا، فرانسه، روسیه،آرژانتین،اروگوئه،آلمان و دها کشور دیگر انجام می دهند
در نتیجه کل جمعیت دیاسپورا که خود را وارث نسل کشی ارمنیان می داند بر خلاف میل دولت ترکیه خواستار احقاق حقوق پایمال شده خود شده و ترکیه را در یک وضعیت دشوار سیاسی قرار داده است.دفاتر دادخواهی ارامنه در تمام نقاط جهان فعالانه به امر شناسایی رسمی نسل کشی ارمنیان مشغول بوده و ترکیه مجبور است علاوه بر پاسخگویی به ملت خود و جهانیان میلیونها دلار صرف تقابل با اقدامات عدالت خواهانه ارمنیان نماید.