نویسنده: رافی (هاکوپ ملیک هاکوپیان) – آرا دراستپانین
موضوع : قراباغ كوهستانی , ارمنستان – تاریخ – ۱۵۲۲ – ۱۸۰۰
ناشر : شیرازه , پردیس دانش
محل نشر : تهران
قطع : رقعی
نوع کتاب : ترجمه
زبان اصلی : ارمنی
قیمت : ۲۳۰۰۰
نوع جلد : شومیز
قطع : رقعی
تیراژ : ۷۷۰
تعداد صفحات : ۲۱۰
تاریخ نشر : ۱۳۸۵/۸/۹
رده دیویی : ۰۹۴۰۷۵۴
شابک: ۹۶۴-۹۶۷۷۷-۰-۴
“كتاب حاضر، سرگذشت تعدادی از خاندانهای حكومتگر ارمنی است كه در حولات ناشی از یورش مغولان و تیموریان از قرن دوازدهم میلادی به بعد در موطن خود، خاچن ـ واقع در قراباغ فعلی- به نوعی اقتدار محلی دست یافتند. ملیكهای پنجگانهی قراباغ تا اندك زمانی پیش از چیرگی روسها بر آن حدود و اواسط قرن نوزدهم، نقش درخور توجهی در تحولات منطقهای جنوب قفقاز ایفا كردند. گفتنی است، ملیكهای ارمنی، رهبران ارمنیانی بودند كه در جنگهای شاهعباس با عثمانیها به كمك او شتافتند و در كسب پیروزی وی نقش بسزایی داشتند به پاس این جانفشانیها و فداكاریها بود كه شاهعباس به آنها لقب ملیك داد. حكومت ملیكها بر ماورای قفقاز تا استیلای حكومت روسیهی تزاری ادامه داشت.
چند تن از این ملیكها به “ملیكهای پنجگانه” یا ملیكهای خمسه” معروف هستند كه عبارتاند از:
۱- ملیك بیگلریان، حاكم ناحیهی گلستان (یا طالش كه نواحی اطراف رودخانهی كورك چای یعنی حدود گنجه (گانزاك) تا رودخانهی تاتار را در برمیگرفت)؛
۲- ملیك ایسرائیلها ساكن در جرابرت (قعله آب یا چرابرت كه حدود آن از رودخانهی تاتار شروع شده و تا رودخانهی خاچن. (این سرزمین از رودخانهی خاچن آغاز گردیده تا رودخانهی بالوی چای ادامه داشت)؛
۳- ملیك شاه نظریان، ساكن سرزمین واراند (كه از رودخانهی واراند شروع شده و تا دامنهی جنگلهای سلسلهجبال دیزه گسترده بود)؛
۴- ملیك آوانیان ساكن در دیزك (یا دوزخ كه از كوههایی به همین نام آغاز شده و رودخانهی ارس خاتمه مییافت).”