۱۹ مه روز یادبود نسل کشی یونانیان در ترکیه عثمانی است.
ترجمه: ژیلبرت آقاجانیان
پارلمان کشور یونان در مورد سرنوشت یونانیان کشته‌شده در امپراتوری عثمانی دو لایحه را به ترتیب در ۲۴ فوریه ۱۹۹۴ و ۱۳ اکتبر ۱۹۹۸ به تصویب رساند. اولین قانون که در سال ۱۹۹۴ به تصویب رسید تنها کشتار یونانیان منطقهٔ “پونتوس” آسیای کوچک را «نسل‌کشی» خواند و روز ۱۹ مه (۳۰ اردیبهشت) را به عنوان روز یادبود قربانیان برگزید، در حالی که دومین قانون مصوب در سال ۱۹۹۸ کشتار مردمان یونانی در تمام منطقهٔ ترکیه را «نسل‌کشی» خوانده و نیز روز ۱۴ سپتامبر را برای روز یادبود برگزید.
جایگاه پونتوس
نقشه‌ای از مکان‌های قتل‌عام و مراکز تبعید و مرگ یونانیان
بر اساس آمار رسمی دولت عثمانی در آغاز قرن بیستم، تعداد یونانیان در پونتوس حدود ۶۰۰۰۰۰ نفر و در سال ۱۹۱۸ حدود ۷۰۰۰۰۰ نفر بود.این جمعیت یونانی از منظر ترکهای ناسیونالیسم مانعی برای اجرای برنامه های آنان بود.
در دسامبر سال ۱۹۱۶، رهبران جنبش ترک های جوان، انور، جمال و طلعت پاشا برای از بین بردن جمعیت یونانی پونتوس نقشه ای از پیش برنامه ریزی شده پی ریزی می کنند. این طرح موجب نابودی مردان ۱۶ تا ۶۰ ساله و تبعید زنان و کودکان یونانی که آسیب پذیرترین بخش جمعیت یونانی بودند شد. مطابق “کتاب سیاه” شورای مرکزی پونتوس در آتن؛ تا سال ۱۹۲۲ تعداد قربانیان ۳۰۳۲۳۸ نفر بود و تعداد کل تا ماه مه ۱۹۲۴ به ۳۵۳۰۰۰ می رسد.
یونانیانی که به طور معجزه آسا نجات یافته اند، در سراسر جهان (روسیه، یونان، آلمان، ایالات متحده، کانادا و استرالیا) پراکنده شدند.
آوارگان یونانی
جسد کودک قربانی در کنار بزرگسالان. این عکس نشان‌دهندهٔ وسعت فاجعه‌است که در آن حتی به کودکان خردسال نیز رحم نمی‌شد. (سال ۱۹۲۲)
در تابستان سال ۱۹۱۴ تشکیلات مخصوصه متشکل از سردمداران دولت و افسران ارتش، دستور داد که تمام پسران جوان یونانی که تازه به سن سربازی رسیده بودند را از “تراس” (قسمت شمالی یونان باستان که امروزه در قسمت جنوب بلغارستان، شمال شرق یونان و قسمتی از ترکیه قرار دارد) و مناطق غربی ترکیه امروزی به عنوان کارگر به اردوگاه‌های کار اجباری منتقل کنند. مکان‌هایی که صدها هزار جوان یونانی جانشان را در آنجا از دست دادند. ارتش عثمانی در یک برنامه از پیش تعیین شده این جوانان را صدها مایل به مناطق مرکزی ترکیه کشاند و آنها را به اجبار به کارهایی همچون راهسازی، ساختمان‌سازی، حفر تونل و دیگر کارهای سنگین و دشوار می‌گماشت، ولی تعداد آنها با گذشت زمان به شدت کاهش یافت که از دلایل آن می‌توان به سختی و دشواری کار، بیماری و از همه مهم‌تر رفتار خشن و مستبدانه مراقبان و افسران ترک اشاره کرد که گاه منجر به کشته شدن کارگران می‌گردید. این برنامهٔ کار اجباری بعدها به دیگر مناطق یونانی‌نشین از جمله پونتوس نیز راه یافت.
اردوگاه‌های کار اجباری با تبعید باقی مردم یونانی از خانه‌هایشان به مناطق دوردست تکمیل می‌شد، به گونه‌ای که در خلال این پیاده‌روی‌های اجباری بسیاری به دلیل نبود آذوقه و خستگی در میان راه جان می‌باختند. همچنین در این بین برخی شهرها و روستاهای یونانی‌نشین توسط ترک‌ها محاصره شده و اهالی آنها را قتل‌عام می‌کردند. به عنوان مثال می‌توان به قتل‌عام شهر تاریخی “فوکا” – “فوکایا” امروزی اشاره کرد. این شهر که در غرب ترکیه و ۲۵ مایلی شمال غربی شهر تاریخی “سمیرنا” – “ازمیر” امروزی واقع شده‌است در ۱۲ ژوئن ۱۹۱۴ مورد حمله ترکان عثمانی قرار گرفت به گونه‌ای که تمام ساکنان شهر اعم از مرد و زن و حتی بچه‌ها قتل‌عام شده و سپس اجساد آنها را از بالای دیوار شهر به پایین پرتاب کرده بودند.
یونانیان تبعید شده
اجساد یونانیان
در ۱۴ ژانویه سال ۱۹۱۷ “کوسوا آنکارسوارد” سفیر سوئد در استانبول در گزارش خود در مورد تبعید اجباری یونانیان توسط ترکان عثمانی می‌نویسد: «چیزی که بیش از همه به عنوان یک بیرحمی غیرضروری جلب نظر می‌کرد، این بود که تبعیدهای اجباری فقط مختص به مردان نمی‌شد؛ بلکه زنان و کودکان را نیز در بر می‌گرفت. این کار قطعاً بدین دلیل انجام می‌پذیرفت که ترکان ساده‌تر بتوانند اموال تبعیدشدگان را به نفع خود مصادره کنند.»
هنری مورگنتائو، سفیر ایالات متحده آمریکا در امپراتوری عثمانی از سال ۱۹۱۳ تا ۱۹۱۶،می نویسد: «دولت ترکان عثمانی عملیات‌هایی چون ترورهای بیرحمانه، شکنجه‌های ظالمانه، کشاندن زنان جوان به حرمسراهای شخصی، تجاوز به دختران بی‌گناه، به فروش رساندن بسیاری از آنها در ازای ۸۰ سنت برای هرکدام، به قتل رساندن صدها هزار نفر و تبعید کردن صدها هزار نفر دیگر به صحراها برای گرسنگی کشیدن تا سر حد مرگ، و به آتش کشیدن صدها دهکده و شهر یونانی و ارمنی‌نشین صورت داد و این‌که تمام این مسائل تنها بخشی از کشتار آگاهانهٔ این مردم توسط ترکان بود و بر اساس یک برنامهٔ از پیش تعیین‌شده برای نابود کردن جمعیت ارمنی، یونانی و مسیحیان سوریه‌ای مستقر در ترکیه صورت گرفت.»
شهروندان یونانی برای نجات از کشتار ازمیر در حال تلاش برای رسیدن به کشتی‌های نیروهای متفقین هستند (سال ۱۹۲۲). این عکس از یک ناو جنگی ایالات متحده گرفته شده‌است.
تصویری از آتش‌سوزی ازمیر در خلال کشتار یونانیان این شهر. (سال ۱۹۲۲ میلادی)
پروفسور “تئوفانیس مالکیدیس” نتیجه می گیرد که در یک قرن گذشته هیچ تغییری در سیاست انکار دولتمردان ترکیه به وجود نیامده است، اگرچه در سال های اخیر تعدادی از محققان ترک حقیقت تاریخی را پذیرفتند.
پروفسور “تئوفانیس مالکیدیس” معتقد است: «بشر باید با تمام وجود بجنگد. فرد مترقی این مبارزه را فراموش نخواهند کرد یا ترک نخواهند کرد، زیرا آنها می دانند که دیر یا زود زمان آن فرا خواهد رسید و انکار نسل کشی یونان غیرممکن خواهد بود. مسئله پونتوس هنوز راه حل نهایی خود را پیدا نکرده است. این مسئله در مرکز مطالعات محققان به دنبال راه حل جامع و عادلانه است. »
اجساد سوختهٔ قربانیان یونانی پس از واقعهٔ کشتار ازمیر. عکس گرفته شده توسط گروه صلیب سرخ (سال ۱۹۲۲ میلادی).
منابع:
genocide-museum.am
www.greek-genocide.net
