«آختامار» شاهد تاريخی ارمنیان در ترکیه
اخیراً وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، کلیسای (سورب خاچ) «صلیب مقدس» واقع در جزیره آختامار دریاچه وان ترکیه را با هزينه ۱/۵ ميليون دلار، بازسازی و احيا کرده است.
کليسای «سورب خاچ» (صليب مقدس) واقع در جزيره درياچه وان در طی سال های ۹۲۱-۹۵۱ ميلادی، به دستور پادشاه ارمنی «گاگيک اول» و توسط معماری به نام «مانوئل» ساخته شده است. براساس حکايتی تاريخی، اين کلیسا پس از آن که صليب حضرت مسیح را از بيت المقدس به ايران می بردند، برای حفظ و نگهداری از آن در وان، بنا شده است.
کليسايی که در قسمت جنوب شرقی جزيره بنا شده يکی از شاهکارهای معماری ارمنی در قرون وسطی است. نمای بيرونی اين کليسا که از سنگ قرمز آندزيت (نوعی بازالت) است، مزين به تصاوير گياهان و حيواناتی است که در دو رديف به صورت برجسته حجاری شده اند.
اين کليسا با ويژگی منحصر به فرد خود، در تاريخ معماری ارمنی جايگاه ويژه ای را به خود اختصاص داده است. اين کليسا که چندين دهه بعد از نسل کشی ارمنيان مورد غفلت واقع شده بود، در طی سال های ۲۰۰۵-۲۰۰۷ با نظارت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکيه به عنوان گامی در جهت بهبود روابط ميان ارمنيان ساکن ترکيه و کشور همسايه ارمنستان با هزينه ۱/۵ ميليون دلار بازسازی شد. اين بازسازی توسط برخی محافل فرهنگی بين المللی «پيگيری يک هدف سياسی» در نظر گرفته شد.
(هدف واقعی ترکيه از بازسازی اين کليسا در سال ۲۰۰۵، گمراه کردن نهادهای اتحاديه اروپا، در روند عضويت ترکيه در اين اتحاديه بود). لازم به ذکر است که ترکيه با تبديل کردن معابد و کليساهای ارمنيان به موزه و کتابخانه، ماهيت اصلی آنان را تغيير می دهد.
کليسای (صليب مقدس) در تاريخ ۲۹ مارس ۲۰۰۷ با حضور اِرتوغلور گونای، وزير فرهنگ و گردشگری ترکيه و معاون وزير فرهنگ جمهوری ارمنستان به عنوان موزه افتتاح شد. در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۰ مراسم مذهبی ارمنيان، توسط اسقف اعظم، معاون شورای روحانيون کليسای ارمنی استانبول برگزار گرديد. اين نخستين مراسم مذهبی ای بود که پس از ۹۵ سال وقفه در آنجا برگزار می شد.
با وقوع زلزله وان در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، این کليسا کمی آسيب ديد. گنبد کليسا ترک بر داشت و بعضی از پنجره ها و تعدادی از نقاشی های سراميکی نيز شکستند.
این کليسا نه تنها دارای اهميت تاريخی است بلکه از نظر معماری نیز در جلب گردشگران خارجی دارای اهمیت می باشد. اين کليسای ارمنی در تاريخ ترکيه يکی از شاهدان تاريخی است که در رديف آثار تاريخی معروف منطقه وان قرار دارد.
بيش از ۲۰۰۰ معبد، صومعه و کليساهای تاريخی ارمنيان در سرتاسر ارمنستان غربی «شرق ترکیه کنونی» نابود شده و می شوند و تعدادی از آنان نيز به مسجد تبديل شده اند. کليساها و بناهای تاريخی نيمه ويرانی هم که هنوز پا بر جا مانده اند، در نتيجه بی تفاوتی مقامات ترکيه و حتی با تشويق آنان توسط کاوشگران گنج تخريب و نابود می شوند. تنها کليسای «سورب خاچ» جزيره «آختامار» و آن هم با اهداف سياسی بازسازی شد و علی رغم بازسازی آن تبديل به موزه شده است. حتی بعد از بازسازی از قرار دادن صليب بر گنبد اين شاهد تاريخی ارمنيان و ارمنستان ممانعت به عمل می آمد تا اين که بعد از انتقادات فراوان اجازه نصب صليب بر گنبد اين کليسا داده شد، اما با اين حال ماهيت اين شاهکار معماری ارمنی توسط ترکيه تغيير يافته و به عنوان موزه باقی مانده است.
منبع: https://akunq.net/am/?p=72183