انتشار سندی مهم از نسل کشی ارمنیان توسط مورخ ترک
ترجمه :ایساک یونانسیان
«اومیت کورت» مورخ و «علی یِر» خبرنگار ترکیه ای در آرشیو کتابخانه نوباریان شهر پاریس سندی را یافته اند که تا کنون منتشر نشده و حاوی گزارشاتی مهم در خصوص اوضاع زنان و کودکان ارمنی در جریان نسل کشی ۱۹۱۵م، می باشد.
این سند مکتوب، گزارشی است که از سوی یکی از معروفترین نویسندگان زن ارمنی ساکن استانبول به نام «زابل یسائیان» نوشته و در تاریخ ۸ مارس ۱۹۱۹م، در جریان کنفرانس صلح پاریس از سوی «نوبار پاشا» رهبر هیئت مذاکره کننده ارمنی ارائه شده است.در این گزارش خانم یسائیان شواهد بیشماری در خصوص تجاوز و نابودی ۲۰۰/۰۰۰ هزار زن و کودک ارمنی ارائه می کند. در این گزارش ذکر شده است که اعداد و ارقام ارائه شده نهایی نبوده و در حال تکمیل و افزایش است.
این گزارش در سه بند از سوی اومیت کورت در مطبوعات ترکیه و به صورت زیر منتشر شده است.
۱-تعداد بسیار زیادی از زنان و کودکان ارمنی از شهر ها و روستاهای آبا و اجدادی خود جدا شده و مورد آزارو اذیت قرار گرفته اند.در این بین مواردی مشاهده شده است که همسایگان مسلمان پیشنهاد داده اند که این زنان و کودکان در خانه های آنان پنهان شوند. یک جاسوس آلمانی در شهر ارزروم یکی از زیباترین دختران شهر به نام (کالفایان) را کشان کشان روی زمین با خود برد. در شهر یرزینکا و ترابیزون سربازان ترک زیباترین و ثروتمندترین دختران شهر را با خود بردند.و تقدیم مقامات حزب اتحاد و ترقی کردند.
۲-پس از خارج کردن ارمنیان از شهرها و روستاهای ارمنی نشین، زنان و مردان را از یکدیگر جدا کرده و مردان را با شدیدترین شکنجه ها کشتند در این بین برخی نیز که موفق به فرار شده بودند در راه دستگیر و کشته شدند. در راه تبعید و در شرایط غیر انسانی تنها برخی دختران به شرط تسلیم در مقابل سربازان ترک حق نوشیدن آب را می یافتند.این مورد در بسیاری از راه های تبعید مانند تبعید در راه حلب و قونیه نیز دیده شده است.
۳-زنان و کودکان بخت برگشته ارمنی به محض اینکه به یک آبادی می رسیدند مورد هجوم کردها،چچن ها و چرکس ها قرار می گرفتند.آنها حتی از لباس های پاره این تبعید شدگان نمی گذشتند.
اومیت کورت در گزارش خود همچنین به اظهارات زابل یسائیان در اهمیت پیگیری و بازگرداندن برخی از زنان و کودکان نجات یافته اشاره کرده و می نویسد:
بی شک مهمترین چیز یافتن و نجات دختران بی سرپرست و تحویل آن ها به میسیونرهای خارجی است اما در مورد دختران بزرگتر اوضاع کمی فرق داشته و مشکلاتی به همراه دارد، زیرا آنان پس از جدا سازی از خانواده های خود و تجاوز از سوی سربازان ترک دارای فرزندانی نامشروع می باشند که بازگرداندن و حمایت از آن ها دشواری های خاص خود را دارا می باشد.
لازم به ذکر است که خانم زابل یسائیان در استانبول متولد شده و از شاهدان کشتارهای ارمنیان شهر آدانا در سال ۱۹۰۹م است بعدها وی شرح مفصل آن وقایع را در کتاب معروفش «در بین خرابه ها» به رشته تحریر در آورد که در سال ۲۰۱۴م،به زبان ترکی نیز ترجمه شد.خانم یسائیان بعدها در شهر پاریس و سپس در ایروان مستقر شد که در نهایت در سال ۱۹۳۳م،قربانی کشتارهای استالین شده و کشته شد.
