بازبینی پیام تسلیت اردوغان
ایساک یونانسیان
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سخنان اخیر خود در دانشگاه مارمارا ترکیه که هفته گذشته انجام شد به مسائلی در خصوص نسل کشی ارمنیان اشاره کرده است.که می تواند با اظهارات شب ۲۴ آوریل ۲۰۱۴م. و پیام تسلیت وی به ارمنیان تناقض های آشکاری از سیاست کلی ترکیه را در خصوص این مسئله را نمایان سازد.اردوغان در این سخنرانی با اشاره به اهمیت بررسی موضوع و بکار بردن جمله وقایع تاریخی و وقایع سال ۱۹۱۵م.و انتقاد از سیاست های گذشته گفته: سیاست نشنیدن و ندیدن دیگر کارایی نداشته و ما می بایست بصورت ویژه به تحقیق و مطالعه وقایع سال ۱۹۱۵ بپردازیم از اینرو پیشنهاد می نمایم تاریخدانان ما از کتابهای موجود در کتابخانه ها و آرشیوهای ترکیه استفاده کرده و مشخص نمایند که آیا ترکها مبادرت به نسل کشی کرده اند یا ارمنیان؟
اردوغان در این سخنرانی چندین هدف را ترسیم کرده است که سعی میکنیم آن ها را شکافته و بررسی نماییم.
۱- در مورد مسئله نسل کشی ارمنیان اردوغان از اصطلاح “وقایع ۱۹۱۵” استفاده کرده است.
۲- وی به سیاست های نفی و انکار دولتهای گذشته معترض بوده و انتقاد کرده است.
۳- بسیار واضح و روشن است که دولت وی بصورت برنامه ریزی شده در حال مقابله با آئین های ارمنیان به مناسبت یکصدمین سالگرد نسل کشی ارمنیان است.
۴- اردوغان از تاریخدانان و روشنفکران ترکیه می خواهد به مطالعه و تحقیق در وقایع سال ۱۹۱۵٫ بپردازند.
۵- وی نتیجه احتمالی تحقیقات را نیز پیشبینی کرده و ارمنیان را بانی نسل کشی می داند.
اینها مواردیست که دولت های ادواری ترکیه همواره از آنها بهره جسته اند و نمی تواند موضوع جدیدی در سیاست نفی و انکار آنکارا محسوب شود. بکار بردن لفذ “وقایع ۱۹۱۵” اصطلاحی جدید در فرهنگ نامه دولتمردان ترکیه به حساب نمی رود و این ادامه همان سیاستیست که دولتهای آنکارا از دیرباز در پیش گرفته اند. در واقع ارجاع مسئله نسل کشی به وقایع ۱۹۱۵ چیز جديدي نیست. و این تکرار همان حرفهایی است که پیش از این داووداغلو وزیر امور خارجه پیشین و نخست وزیر کنونی با زبانی دیپلماتیک مطرح کرده بود.
با واکاوی مجدد پیام تسلیت اردوغان که به مناسبت نودونهمین سالگرد نسل کشی ارمنیان در شب ۲۴ آوریل ۲۰۱۴٫ ایراد شد می توان به آن ضدیتهایی که در بالا اشاره شد پی برد.اردوغان در پیام تسلیت خود به وضوح گفته بود:
حادثه ۲۴ آوریل از اهمیت ویژه ای برای ارامنه ترکیه و جهان برخوردار است.جهت فهم کامل حوادث ۱۹۱۵ نیاز به یک ارزیابی تاریخی بسیار دقیق وجود دارد،موضع وجدانی و انسانی عادلانه ایجاب می کند که بدون توجه به تمایزات قومی و دینی، ناگواریها و رنجهای وقوع یافته در آن سالها را بفهمیم. ارامنه نیز حق دارند که همانند سایر شهروندان امپراطوری عثمانی، یاد و خاطره رنجهایی را که در آن سالها متحمل شدند، زنده نگه دارند. قبول این مساله و سهیم شدن در آن یک وظیفه انسانی می باشد و بیان آزادانه دیدگاه ها و نظرها درباره حادثه سال ۱۹۱۵ لازمه فرهنگ دموکراسی و مدرنیته است.
اکنون و در یک چرخش ناگهانی وی از لزوم مطالعه و اثبات نسل کشی توسط ارمنیان صحبت می کند.دولت آنکارا سالیان درازیست که جهت انحراف افکار عمومی، مسئله بررسی وقایع سال ۱۹۱۵را به میان کشیده تا از این راه به جهانیان نشان دهد که این تنها ترکیه است که مشتاق به حل موضوع بوده و ارمنیان از آن استقبال نمی کنند.سخنان داوود اغلو یک روز پس از پیام تسلیت اردوغان که گفته بود: ما به وظیفه انسانی خود عمل کرده و منتظر پاسخ ارمنستان می باشیم در اثبات این واقعیت می باشد. در این راه اردوغان و همفکرانش در حزب عدالت و توسعه بارها از دسترس بودن آرشیوهای دولتی جهت بررسی کارشناسان و تاریخدانان سخن گفته اند که البته به نقل از بسیاری از کارشناسان و روشنفکران ترک این آرشیوها وجود خارجی نداشته و مدت ها قبل نابود شده اند.
دردناکترین مسئله موجود در اظهارات اردوغان انحراف کلی ماجرا می باشد زیرا وی بجای آنکه از کارشناسان و تاریخدانان بخواهد به مطالعه اسناد و مدارک موجود و یا اصل یا دروغ بودن واقعه نسل کشی بپردازند سمت و سوء این مطالعات را به جایی می برد که در انتها خود و دولتش برنده واقعی آن باشد.زیرا بسیار واضح و روشن است که وی در انتهای این تحقیقات خواهد گفت:تحقیقات محققین ما پایان یافته و ما نسل کشی را تائید می نماییم اما از طرف ارمنیان.حال این سیاست چه اهدافی را دنبال نموده و اردوغان با وارونه جلوه دادن حقایق تاریخی در آستانه یکصدمین سالگرد نسل کشی ارمنیان دنبال چیست را می توان اینگونه شرح داد:
۱-اردوغان می خواهد موضوع نسل کشی را متمرکز به وقایع سال ۱۹۱۵و حاصل از تبعات جنگ جهانی اول نموده و در واقع موضوع را در این اصطلاح منجمد نماید.
۲-پیگیری مطالبات جهانی ارمنیان را در شناسایی نسل کشی با وقفه مواجهه کرده و آنها را به بازی بکشاند که سالها برای ترکیه زمان خواهد خرید.
۳- ترکیه را از پرداخت غرامت و بار حقوقی پذیرش نسل کشی نجات دهد.همان هدفی که ارمنیان در سالیان اخیر علاوه بر شناسایی رسمی بدنبال احقاق آن می باشند.