بمناسبت هفتمین سالگرد ترور هراند دینک روزنامه نگارفقید ارمنی در ترکیه
نوشته شده توسط نویسنده: ملینه آنومیان
تالیف و ترجمه: ایساک یونانسیان
“آری ما ارمنی ها چشم به سرزمینها و خاکهای خود داریم ،زیرا ریشه های ما ارمنیان در این خاکهاست ناراحت نشوید ما نمی خواهیم این خاکها را برداشته و برویم بلکه می خواهیم به ریشه های خود در اعماق این خاکها باز گردیم” هراند دینک
هفت سال از ترور هراند دینک روزنامه نگار فقید ارمنی مقیم استانبول و سردبیر هفته نامه آگوس بدست اوگون ساماست جوان ۱۷ ساله ملی گرای افراطی ترک می گذرد.
به جرات می توان گفت امروزه در دنیا هیچ ارمنی پیدا نخواهید کرد که در مورد هراند دینک شنیده نباشد. اما متاسفانه زمانی در مورد وی فهمیدند که دیگر زنده نبود.اما نچهآنچه مهم است نگرشی است که هراند دینک چه در زمان حیاتش و چه پس از مرگش در جامعه جهانی خصوصا در خود ترکیه ایجاد کرد.
فعالیت های مطبوعاتی وی در مورد جامعه ارمنیان ترکیه از۱۹۹۰ م به طور جدی آغاز شد. ابتدا، در روزنامه مارمارا و سپس، با تلاش های فراوان در ۱۹۹۶ م به کمک چند تن از دوستانش نشریه ای به نام هفته نامه آگوس در استانبول تأسیس کرد. روزنامه آگوس به دو زبان ترکی و ارمنی منتشر می شود.
دینک با مقالات خود در این نشریه، ابتدا در جامعه ترکیه و سپس در ارمنستان و در اندک زمانی حتی در اروپا و ایالات متحده شناخته شد و سیل انتقادات و تشویق های متفکران و منتقدان نشان داد که او قدم در راهی پرمعنا و البته، پرخطر نهاده است، مقالاتی که وی منتشر می کرد حاوی اطلاعاتی بود که تا آن روز ملت و نسل جدید ترکیه با آن روبرو نشده بودند مسائلی چون نسل کشی ارمنیان،وضعییت ارمنیان بزور مسلمان شده و ……
او در مورد مسئله ارمنی و کشتار دسته جمعی ارمنیان نظرات نو و بدیعی را مطرح کرد. هدف اصلی او ارائه راه حلی برای پایان دادن به موضوع مورد اختلاف ارمنیان و ترک ها طی چندین دهه اخیر بود. دینک بانی عقیده ای خاص برای تحقق این مسائل بود و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نکرد.
دینک یک فرد آرمان گرا بود و اعتقاد داشت ترکیه و ملتش می توانند تغییر کنند یا اینکه حداقل می توان نگرش روشنفکران ترکیه را تغییر داد از اینرو بود که وی بدون واهمه مسئله نسل کشی ارمنیان را که نزدیک به صد سال در ترکیه تابو بشمار می رفت بازگو می کرد.
در سال ۲۰۰۵ به کوشش وی و تعدادی از روشنفکران ترکیه سمیناری در دانشگاه بیلگی استانبول برگزار گردید که عنوانش “وضعیت ارمنیان در زمان فروپاشی امپراطوری عثمانی” نام داشت.با توجه به این موضوع که قبل سمینار چند باری از سوی گروه های افراطی سعی در برهم زدن آن شده بود اما به هر حال سمینار با کوشش های هراند دینک و روشنفکران ترک برگزار گردید.پس از برگزاری این سمینار بود که موج حملات گروه های افراطی به وی آغاز و بالاخره در ژانویه ۲۰۰۷ ترور شد این حملات زمانی بیشتر شدت گرفت که وی با شجاعت مقاله ای در روزنامه آکوس چاپ نمود که در آن به ارمنی بودن دختر کمال آتاتورک(صابیحا گویکچن) پرداخت وی در این مقاله فاش ساخت که دختر آتاتورک اصلیتی ارمنی و از بازماندگان و یتیمانی بوده که از نسل کشی سال ۱۹۱۵ جان سالم بدر برده و آتاتورک او را به فرزندی قبول کرده است.
گفتن چنین مسئله ای در ترکیه در مورد دختر بنیانگذار ترکیه نوین صابیحا گویکچن که یکی از فرودگاه های استانبول به نام وی بوده و از وی به عنوان اولین زن خلبان در دنیا یاد می شود شهامت بسیاری می طلبید زیرا تا آن زمان صابیحا گویکچن بعنوان مظهری از قدرت برای زنان ترکیه محسوب می شد. از اینرو هراند علاوه بر مسئله نسل کشی ارمنیان به بیان واقعیاتی پرداخت که تا آن روز که هشتاد سال می گذشت دولتهای ترکیه از مردمش پنهان کرده بودند.او برای مطرح کردن اندیشه هایش در مورد کشتار دسته جمعی ارمنیان در ۱۹۱۵ سه بار بر اساس ماده ۳۰۱ قوانین ترکیه، که هرگونه توهین به هویت ترک را ممنوع می سازد، مورد محکومیت قرار گرفت و در ۷ اکتبر ۲۰۰۵، بر اساس رأی دادگاه قضایی شیشلی به شش ماه حبس محکوم شد. البته، پیش از آن نیز بر اساس ماده ۳۰۱ دوبار به پای میز محاکمه کشانده شده بود که یک بار محکوم و بار دیگر تبرئه شده بود.
دینک در ماه های پایانی زندگی اش مورد تهدیدات بسیاری از سوی مخالفانش قرار گرفت. بنا به اظهارات اردال دوآن، وکیل دینک، او در دو هفته پایانی حیاتش نامه های تهدیدآمیز فراوانی دریافت کرده بود که در بین تهدیدکنندگان برخی چهره های برجسته نظامی سابق ترکیه نیز دیده می شدند.مرگ هراند دینک و نحوه برخورد دادگاه با پرونده قتل او این فرضیه را برای جهانیان ثابت نمود که دولتهای ترکیه و ملت ترک بعد از سال ۱۹۱۵ هیچ گونه تغییری نکرده اند.
به گفته تانر آکچام نویسنده و روشنفکر ترک ترور هراند دینک شبیه سناریویی بود که طلعت پاشا یکی از عاملان نسل کشی ارمنیان در برلین توسط جوان ارمنی سوقومون تهلیریان ترور شد به گفته وی ترور هراند دینک انتقام ترور طلعت پاشا و یاد آوری نسل کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ م برای افراط گرایان ترک و دولت ترکیه بود.
حال نحوه دادرسی پرونده ترور هراند دینک را می توان با پرونده محاکمه ترکان جوان در سال ۱۹۱۹-۱۹۲۰ مقایسه نمود ،ناپدید شدن شاهدان عینی، ارتقاء درجه افسران پلیسی که به کم کاری محکوم شده بودند همه و همه یاد آور این نکته است که طرز فکر مردم و دولتهای ترکیه تغییری نکرده است.لازم به ذکر است که هراند دینک در سال ۲۰۰۵ مفتخر به دریافت نشان تقدیری از جامعه حقوق بشر ترکیه شد و یک سال بعد، برای تلاش در راه تحقق آزادی عقیده و بیان نشان روزنامه نگار شجاع مجله آلمانی اشترن را دریافت کرد. در همین سال، نشان مشابه ای نیز از کشور هلند گرفت و به خاطر شجاعتی که در بیان مسئله کشتار دسته جمعی ارمنیان به کار برده بود نشان بجرنسون نروژ را نیز دریافت داشت.
اما هراند دینک هنوز زنده است و می نویسد، کاری که وی ناتمام گذاشت اکنون بوسیله دوستان وی ادامه دارد. ترور هراند دینک باعث شد که هر ارمنی خود را دینک بداند و در راه احقاق حقوق ملتش تا پای جان مبارزه نماید
