نیویورک تایمز نقشه هایی منتشر کرده که عصبانیت ترکیه را به همراه داشته است
نویسنده:ایساک یونانسیان
روزنامه نیویورک تایمز در آستانه صدمین سالگرد امضای توافق نامه سایکس پیکو مقاله و نقشه هایی منتشر کرده است که باعث عصبانیت ترکیه شده است.زیرا در این نقشه ها ترکیه تجزیه شده و ارمنستان بزرگ نیز با مرزهای تاریخی خود ترسیم شده است.
توافق نامه سایکس پیکو
قرار داد امضاء شده ما بین بریتانیا و انگلستان که به قرار داد سایکس پیکو مشهور است. این موافقت نامه، توافقی سری میان بریتانیای کبیر و فرانسه بود که در ماه مه ۱۹۱۶ در خلال جنگ جهانی اول و با رضایت روسیه برای تقسیم امپراتوری عثمانی منعقد شد این توافق‌نامه به تقسیم سوریه، عراق، لبنان و فلسطین میان فرانسه و بریتانیا منجر شد. این مناطق قبل از آن تحت کنترل ترک‌های عثمانی بودند. این توافق‌نامه نامش را از سر مارک سایکس بریتانیایی و فرانسوا ژرژ پیکوی فرانسوی گرفته است.
سایکس و پیکو هر دو از اشراف و نمونه «مردان عصر امپراتوری» بوده، در دستگاه امپراتوری پرورش یافته بودند. مهم‌تر از همه اینکه توجیه می‌کردند که مردم منطقه تحت حکومت امپراتوری‌های اروپایی زندگی بهتری خواهند داشت. هر دوی آنها هم از نزدیک با خاورمیانه آشنایی داشتند. این دو در سال دوم جنگ جهانی اول (۱۹۱۶) بر سر تجزیه امپراتوری عثمانی به توافق رسیدند، توافقی که پایه‌ها و پیامدهای آن تا به امروز بر این منطقه تأثیرگذار بوده است.
با طرح سایکس و پیکو، سرزمین‌هایی که از اوایل قرن شانزدهم تحت حکومت امپراتوری عثمانی بود میان انگلیس و فرانسه تقسیم می شد.سوریه و لبنان تحت نفوذ فرانسه، و عراق، اردن شرقی و فلسطین تحت نفوذ بریتانیا قرار می گرفت.ترسیم مرزهای کشورهای عرب شمال آفریقا در شرح وظایف سایکس و پیکو نبود، اما آن منطقه هم به دو حوزه نفوذ مجزا تقسیم شده بود. مصر تحت نفوذ بریتانیا بود و فرانسه بر مغرب (متشکل از تونس، الجزایر و مراکش) مسلط بود.
فرانسوا ژرژ پیکوی
سرمارک سایکس
توافقی پنهانی
اما نظم ژئوپلیتیک ناشی از توافق سایکس- پیکو، سه مشکل به‌وجود آورد. اول اینکه این طرح در خفا و بدون اطلاع اعراب تهیه شده بود و وعده اصلی بریتانیا به آنها در دهه ۱۹۱۰ را نادیده می‌گرفت؛ بریتانیا به اعراب قول داده بود که اگر علیه عثمانی‌ها سر به شورش بردارند، با سقوط این امپراتوری به استقلال خواهند رسید.
بعد از اینکه وعده استقلال بعد از جنگ جهانی اول محقق نشد، و قدرت‌های استعماری در دهه‌های ۱۹۲۰، ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ به اعمال نفوذ شدید بر جهان عرب ادامه دادند، محور سیاست در جهان عرب (شمال آفریقا و شرق دریای مدیترانه) تدریجاً از ایجاد نظام‌های حکومتی مشروطه لیبرال (نظیر آنچه مصر،سوریه و عراق در دهه‌های نخست قرن بیستم تجربه کردند) به‌سوی ملی‌گرایی تغییر جهت داد. هدف این نوع ملی‌گرایی بیرون راندن استعمارگران و نظام‌های حاکم متکی به آنان بود. این یکی از عوامل اصلی رشد حکومت‌های نظامی است که از دهه ۱۹۵۰ تا قیام‌های عربی سال ۲۰۱۱ بر بسیاری از کشورهای عربی حاکم بودند.
نیویورک تایمز در این مقاله می نویسد:
جو بایدن معاون رئیس جمهور ایالات متحده امریکا اخیرا اعلامیه ای منتشر کرده است که در آن گفته تمام مشکلات جاری در منطقه خاورمیانه به علت وجود مرزهای مصنوعی می باشد.این روزنامه در ادامه می نویسد: امپریالیسم غرب بر تاریخ خاورمیانه اثرات منفی بسیاری بر جای گذاشته است.
«تجزیه کن تا حکمرانی کنی» این بود نتیجه این موافقت نامه که بوسیله آن می بایست سوریه بزرگ تحت حاکمیت فرانسه در می آمد و بعدها به دولت ها و کشورهای کوچکی با قومیت های مذهبی چون علوی ها، ترک ها و … تقسیم می شد.
در سال ۱۹۱۹م، وودرو ویلسون رئیس جمهور وقت امریکا هیأتی به منظور بررسی تجزیه خاورمیانه به منطقه روانه می کند، هنری کینگ و چارلز کِرِن صد ها ملاقات ترتیب می دهند تا بهترین نقشه و راه را برای این منظور تهیه کنند که در برگیرنده استقلال قومیت های مختلف منطقه باشد.
آیا این بهترین ابزار برای ترسیم مرزهای آن روزهای منطقه بود؟ کینگ و کرن پس از مطالعات فراوان به این نتیجه رسیدند که مشکلات عدیده ای در این راه وجود دارد، آن ها جلسات طولانی ای در خصوص این که آیا لبنان را یک کشور مستقل معرفی کرده و یا به عنوان یک دولت خود مختار در مرزهای سوریه ترسیم کنند برگزار کردند.همچنین آن ها به این نتیجه رسیدند که بهترین راه حل برای حل مسئله کردها قرار گرفتن دولت خود مختار کردی در مرزهای عراق و حتی ترکیه خواهد بود.آنها اطمینان داشتند که سنی ها و شیعیان می توانند در جوار یکدیگر و تحت حاکمیت عراق متحد زندگی کنند.
اما در مورد ارمنستان آن ها سرزمین پهناوری در نظر داشتند که یکسرش به دریای سیاه و سر دیگرش به دریاچه وان می رسید.که همه این موارد به دلایل نامعلومی به اجرا گذشاته نشد و ما امروز شاهد این مرزهای مصنوعی در منطقه هستیم.
نقشه های منتشر شده از سوی نیویورک تایمز
منبع:خبرگزاری نیوز .ام
