کردها چگونه باید با نسل کشی ارمنیان روبرو شوند؟
نویسنده :کانی خولام اهل کُرد ،فعال سیاسی در واشنگتن
ترجمه: ژیلبرت آقاجانیان
اکثر انسان های باوجدان احساس میکنند که، باید بدون ترس درباره جرم و جنایت وحشتناک و خشونت غیرقابل بیانی که بر علیه بیش از یک میلیون ارمنی در زمان امپراطوری عثمانی در اوایل سده بیستم رخ داد سخن گفت.
البته که ما آنجا نبودیم، اما برخی از اجداد ما – اعتراف آن برای من دردناک است – متاسفانه دستورهای صادر شده توسط ترکها را با آغوش باز پذیرفتند، و از غنایم فراوان منتفع شدند. اگر عادل باشیم، برخی از کُردها (ای کاش تعدادشان بسیار بیشتر بود) حمله به ارامنه درمانده را رد کردند – و برخی افراد شجاع آنها را از مرگ حتمی نجات دادند (افسوس که تعدادشان اندک بود).
اما متاسفانه بسیاری از کُردها جنایت علیه ارامنه را با خونسردی پذیرا شدند.اما باعث دلگرمی است که می بینیم برخی از رهبران کُرد نقش سیاه ما را تایید میکنند.
«بدون تردید، من نسل کشی ارامنه را به رسمیت میشناسم.» این یکی از گفته های “صلاح الدین دمیرتاش”، از روسای حزب دموکراتیک، در ۲۴ آوریل، صدمین سالگرد آن هولوکاست زشت است.
اما آیا این کافی است؟
آیا ارامنه اصلا” صدای ما را شنیده اند؟
احتمالا” بسیاری از آنها خیر.
آنها میخواهند که ترکها- مجرمان واقعی در این موضوع –عذرخواهی کنند، نه کُردها که صرفا” بازیگران ثانویه بودند.
مانند یهودیان در جنگ جهانی دوم، ارامنه احساس میکنند مظلوم واقع شده اند، و میخواهند که ترکها پا پیش بگذارند و از ارامنه عذرخواهی کنند، همانطور که “ویلی برانت” صدراعظم آلمان بابت جنایات نازیها از یهودیان و لهستانیها عذرخواهی کرد.
در سال ۱۹۷۰، رهبر آلمان از بنای یادبود قهرمانان محله یهودی نشین در ورشو بازدید کرد و در حالتی به نشانه جبران و عذرخواهی زانو زد.
عمل ویلی برانت الهام بخش بسیاری از رهبران و مردم جهان شد که برای نسل کشی باید چگونه عذرخواهی کرد.
آن عکس به وضوح یادآوری کرد که: «یک تصویر ارزش هزار کلمه را دارد.»
صدراعظم برانت در پاسخ به این پرسش که چرا چنین کاری کرد، گفت: «زیر سنگینی تاریخ وقتی که کلمات عاجزند از بیان آن وقایع تلخ و عذرخواهی، این گونه یاد میلیونها نفر از کشته شدگان را گرامی داشتم.»
ارامنه هنوز هم در انتظار عمل مشابه ترکها هستند. اما متاسفانه، هیچ نشانه ای از نسخه ترکیه ویلی برانت در آنکارا وجود ندارد. شاید ترکها احساس ندامت نمیکنند.
شاید آنها برای نشان دادن تواضع نیاز به کمک دارند. نه تنها در شرق اروپا، که از روسها شکست خوردند، بلکه در آناتولی شرقی، که نه تنها مردان غیر مسلح ارمنی را قلع و قمع کردند و با خوشحالی با زنان ارمنی آن رفتار را کردند، بلکه به ما گفتند که این یک «تکلیف دینی ما– جهاد» بود که این کار را انجام دهیم.
آلمانیها، مجریان هولوکاست یهودی، تجربه کافی برای کمک به آنها را دارند، اما – اگر ترکها کمک آلمانی ها را نپذیرند – من مردی را میشناسم که می تواند آن وظیفه را بر عهده بگیرد نامش “بن افلک” است.
این ستاره هالیوود و ترکها اغلب سنخیتی با هم ندارند، اما با توجه به پوشش خبر اخیرشان،شاید باید داشته باشند. آقای افلک خود را در وضعیت دشواری دید، درست مثل وضعیت ترکها، در ۱۰۰ سال گذشته. او موافقت کرده بود که با تهیه کننده برنامه «در جستجوی ریشه های شما» با “هنری لوئیس گیتس جونیور” مصاحبه کند، تنها برای پی بردن به اینکه یکی از اجدادِ سمت مادری اش، برده دار بوده است!
آقای افلک از تهیه کننده درخواست کرد که آن بخش از گذشته اش را نادیده بگیرد که او هم چنین کرد.
مانند ترکها، آقای افلک هم سعی کرد تاریخ را از نو بنویسد، اما گذشته «هرگز نمی میرد»، همانطور که “ویلیام فاکنر” زیرکانه میگوید. «گذشته ها نگذشته.»
هنگامی که جزئیات در مورد برده دار بودن جدش به بیرون درز کرد – و تلاش کرد آن را مخفی کند- آقای افلک به سرعت به خاطر اشتباهش در قضاوت عذرخواهی کرد. حالا که او (وجدانش) کاملا آزاد است، باید به حدود ۵۰ میلیون مردم تُرک کمک کند که آنها هم از جام حقیقت جرعه ای بنوشند.
این بازیگر شاید فیلمی درباره بنیانگذار ترکیه، مصطفی کمال آتاتورک، بسازد.
رهبر ترکیه مانند اجدادش دست خود را به نسل کشی ارامنه آلوده نکرد، اما بهره برداری از آن هم برایش مهم نبود. و هنگامی که کاخ ریاست جمهوری را در آنکارا ساخت، باکی نداشت که آن را روی املاک مصادره شده از یک خانواده ارمنی برپا کند. اما آنچه که او در مورد اراضی مصادره شده ارامنه در مکان هایی مانند الازیغ، دیاربکر، ماردین، موش، بیتلیس، وان و … انجام داد جنبه کُردی هم دارد. او به کُردها وعده داد که در سرزمین های ارمنی اقامت گزینند –به این شرط که به او کمک کنند که یونانیان را در جنگ استقلال برای «مسلمانان» که شامل کُردها هم بود،شکست دهد.
برخی از کُردها با او بودند، و او در جنگ پیروز شد.
اما به وعده خود – و به متحدانِ وفادار کُرد خود تُف کرد.
ارامنه قلع و قمع شدند چون «دلشان» با روسهای مسیحی بود.
کُردها، هر چند مسلمان بودند، اکنون «وحشی» خطاب شدند که باید «متمدن» شوند–یعنی تُرک شوند–چه دوست داشته باشند یا نداشته باشند.
بعد از گذشت نُه دهه، خصومت تُرکی-کُردی مثل زمانی که توسط بنیانگذار ترکیه «مدرن» کلید خورد، هنوز تازه است.
مستندی که به پوشش این مسائل با صدای گوینده آقای افلک میپردازد ممکن است، فقط ممکن است، مقداری سلامت عقل را به بحث «چه کسی چه بلایی سر چه کسی آورد» تزریق کند.
کُردها نیز از آن بهره مند میشوند. به عنوان مثال، در ترکیه امروز، ۲۹۰۰ شهرک ارمنی نام ترکی دارند، اما در درجه اول کُردها ساکن آنها هستند.
اگر ترکها تصمیم به اتخاذ سیاست مبارزه با استعمار بگیرند، کُردها، اگر با خودشان روراست باشند، باید نام های ارمنی را به این شهرک ها بازگردانند.
کردستان آزاد نیز باید به ارمنستان غرامت پرداخت کند، همانطور که آلمانیها به دولت اسرائیل غرامت میدهند. این کار شگفت آور بسیار ستودنی خواهد بود!
انجام کاری تا این حد انسانی، کاری به طور غیر منتظره و متمدنانه، کاملا مخالف خشونت غیرمتمدنانه ای است که توسط دولت اسلامی اردوغان صورت می گیرد، که جهان را خطاب قرار خواهد داد و اعلام میکند: «ببینید این کُردها چه کار میکنند!»
در اینجا کردستان مسلمان میتواند به عنوان نیکوکاری بزرگ به یک ملت مسیحی نقش مهمی ایفا کند!
اگر کُردها چنین کار شگفت انگیزی انجام دهند، ارامنه قطعا” ندامت خالصانه ما را می پذیرند – و جهان نیز متوجه آن خواهد شد!