یکی از اهداف جنگ قره باغ،محاصره کامل ایران از سوی مرزهای شمالی است.
سیاست چندگانه جمهوری اسلامی ایران در مقابل اتحاد اردوغان و نتانیاهو
ایساک یونانسیان،کارشناس مسائل قفقاز و ترکیه
بر هیچ کس پوشیده نیست که طی سالیان گذشته جمهوری آذربایجان به متحدی استراتژیک برای اسرائیل تبدیل شده است. گزارش های علنی بسیاری از مبادلة میلیارد دلاری سلاح های پیشرفته اسرائیلی در مقابل دریافت نفت از باکو وجود دارد. اما اسرائیل با وجود این اتحاد آشکار در اقدامی تعجب برانگیز طی هفت روز تهاجم جمهوری آذربایجان به آرتساخ «قراباغ» ،هیچ اظهار نظر رسمی ای در خصوص این جنگ نداشته است. این در حالی است که اسرائیل کماکان با چراغ خاموش همچنان حضور پرنگی در باکو داشته و طی روزهای گذشته دو هواپیمای باری باکو پروازهایی به اسرائیل داشته و سلاح منتقل کرده اند.
اسرائیل به طور علنی جمهوری باکو را متحد استراتژیک خود می داند. برای اسرائیل، از یک سو امنیت دریای خزر جهت نفت ارزان در قبال سلاح دارای اهمیت است از سوی دیگر باکو حیاط خلوت اسرائیل برای جاسوسی و تحت نظر قرار دادن ایران محسوب می شود.عوامل موصاد در ماه های اخیر حضور پررنگی در باکو دارند.
سوی دیگر دعوا مادر عروس یعنی ترکیه حضور دارد که از همه لحاظ (شباهت های زبانی و فرهنگی) نزدیک به جمهوری باکو است و در سالیان گذشته روابط سیاسی و پیچیده ای نیز با اسرائیل داشته است. اردوغان از یک سو به شدت برقراری روابط امارات و بحرین با اسرائیل را محکوم می کند از سوی دیگر با اسرائیل یکی از اضلاع مثلث جنگ علیه جمهوری آرتساخ را تشکیل داده است.
با کنار گذاشتن تمام موارد ذکر شده و اظهارات دیروز آرتسرون هوانسیان نماینده ویژه وزارت دفاع جمهوری ارمنستان که گفته بود، ما تنها برای سرنوشت خود نمی جنگیم بلکه سرنوشت منطقه به این جنگ گره خورده است،می توان فهمید که اتحادی بین نتانیاهو و اردوغان شکل گرفته که از مهمترین اهدافش محاصر ایران از سوی مرزهای شمالی است. یعنی نزدیکی هر چه بیشتر اسرائیل به مرزهای ایران.
اما آنچه در این برهه از زمان،جای بسیار تعجب دارد، چندگانگی و سردرگمی دیپلماسی خارجی جمهوری اسلامی ایران بین منافع استراتژیک و منافع ایدئولوژی است. ایران که همواره از سوی حکومت باکو متهم به جانبداری از ارمنستان است اینبار نیز مثل جنگ های قبلی بین باکو و ایروان موضعی عجیب و چندگانه اختیار کرده است. از یک سو وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران طرفین را به آرامش و بازگشت به میز مذاکره دعوت می کند از سوی دیگر امامان جمعه استان های آذری نشین بیانیه ای در حمایت از آذربایجان صادر می نمایند. از یک سو جناب دکتر روحانی در تماس تلفنی با نیکول پاشینیان بر لزوم برقرای صلح تأکید می ورزد، از سوی دیگر رئیس دفتر وی آقای واعظی در توئیتی از تمامیت ارضی باکو دفاع می کند.
همه این اظهار نظرها در حالی صورت می گیرد که فضاهای مجازی ترکیه و باکو مملو از اظهارات نفرت پراکن قومی علیه تمامیت ارضی ایران است و خطر حضور نیروهای تکفیری «قاتلان مدافعان حرم» که ایران بیش از شش سال در سوریه و عراق با آنها جنگیده است تا آنها را از مرزهای ایران دور نگاه دارد اینبار بیش از همیشه حس شده و تنها چند صد متر در آن سوی ارس فاصله افتاده است.
بنده باور ندارم که جمهوری اسلامی ایران این موارد را نادیده انگاشته باشد. و شاید تنها دلیل اتخاذ چنین سیاستی را بتوان به حساسیت های استان های آذری نشین ایران نسبت داد.
اما موضوع مهم حضور بیش از پیش اسرائیل و ترکیه در نزدیکی مرزهای ایران است. دو کشوری که در حال طرح ریزی منافع استراتژیک خود بوده و به خوبی آن را اجرا می کنند. چنانچه ایران مابین منافع استراتژیک ملی و منافع ایدئولوژیک، انتخاب درستی انجام ندهد،منطقه شاهد سرنوشت خطرناکی خواهد بود.